Co to jest INTEGRACJA SENSORYCZNA?
Mały człowiek, dla prawidłowego rozwoju powinien: poznawać własne ciało, eksplorować otoczenie w którym żyje, zdobywać wiedzę o otaczającym świecie – wszystkie te informacje są mu dostarczane przez zmysły. Wyróżnia się zmysły odbierające bodźce z otoczenia (dotyk, słuch, wzrok, powonienie, smak) oraz te, które odbierają informacje z głębi naszego ciała (zmysł równowagi, czucia ułożenia i ruchów ciała). Różnorodne
i systematyczne bodźce zmysłowe, pozytywnie wpływają na rozwój i dojrzewanie układu nerwowego. Ścisłe współdziałanie wszystkich narządów zmysłowych (czyli ich integracja) jest bardzo ważne dla prawidłowego rozwoju człowieka.
Pojęcie integracji sensorycznej jako pierwsza opisała dr A. Jean Ayers jako ”proces neurologiczny organizujący wrażenia płynące z ciała i środowiska w taki sposób, by mogły być użyte do celowego działania.” Twórczyni metody integracji sensorycznej porównuje ten proces z ruchem ulicznym na skrzyżowaniu w centrum miasta. Jeśli bodźce zmysłowe przepływają nieharmonijnie, to mamy wtedy do czynienia z zaburzeniami integracji sensorycznej czyli swoistym korkiem ulicznym, który może
w konsekwencji prowadzić nawet do karambolu. Do harmonijnego rozwoju i optymalnego funkcjonowania dziecka w świecie, niezbędna jest prawidłowa integracja sensoryczna.
- Objawy zaburzeń SI
Zaburzenia integracji sensorycznej nie wynikają z uszkodzeń narządów zmysłów, lecz są swoistymi problemami układu nerwowego z odbiorem, porządkowaniem
i interpretacją bodźców zmysłowych. Dziecko z powyższymi trudnościami może w ogóle nie zauważać pewnych bodźców, reagować na nie z opóźnieniem albo wręcz przeciwnie, reakcja może być nadmierna. U każdego dziecka może to wyglądać inaczej, zaburzenia SI to zbiór pewnych nieprawidłowości w rozwoju zmysłowo-ruchowym. Dlatego wyróżnia się objawy zaburzeń integracji sensorycznej, które występują w różnych konfiguracjach i nasileniu.
- Przedszkolaki i uczniowie:
- Nieprawidłowe napięcie mięśniowe, wady postawy, chodzenie na palcach.
- Problemami z koncentracją uwagi, zwłaszcza w grupie.
- Zbyt duża ruchliwość dziecka lub odwrotnie preferowanie siedzącego trybu życia, unikanie zabaw i gier ruchowych.
- Niezgrabność ruchowa, ociężałość i sztywność, obniżona równowaga i koordynacja, problem z uczeniem się nowych umiejętności
- Problemy w czynnościach precyzyjnych takich jak pisanie, cięcie, rysowanie, nawlekanie, często niechęć i unikanie ich.
- Problemy z opanowaniem umiejętności czytania i pisania.
- Nadwrażliwość na dotyk przejawiającą się unikaniem czynności higienicznych, metek lub niektórych ubrań, zabaw w piasku, zabaw plasteliną, farbą (malowanie palcami), nadmierne reakcje na pobrudzenie się.
- Unikaniem huśtawek, zjeżdżalni, karuzeli, drabinek lub nadmiernym poszukiwaniem tego typu zabaw.
- Unikaniem miejsc zatłoczonych, głośnych, nieprzewidywalnych ( komunikacja miejska, supermarket, festyny itp.) lub po pobycie w takim miejscu nadmierne pobudzenie, zdenerwowanie.
- Poszukiwaniem mocnego dotyku, uderzania i uciskania własnym ciałem o innych ludzi lub przedmioty.
- Nadwrażliwością na różne dźwięki i hałas, brak możliwości skupienia uwagi w hałasie.
- Nadwrażliwością na bodźce wzrokowe: światło, pobudzenie lub brak skupienia uwagi w miejscach o dużej ilości kolorów, świateł, ludzi.
- Nadwrażliwość na zapachy, wyczuwanie ich z daleka, odmowa jedzenia pokarmów ze względu na ich zapach, łatwy odruch wymiotny ze względu na zapach.
- Unikaniem niektórych smaków, konsystencji pokarmów a nawet jedzeniem wybiórczym.
Pamiętajmy, że ”jedna jaskółka wiosny nie czyni”, występowanie jednego czy dwóch objawów nie świadczy o zaburzeniach integracji sensorycznej. Natomiast jeśli jest ich więcej i utrudniają one codzienne funkcjonowanie dziecku, to może być sygnał o problemach z przetwarzaniem bodźców sensorycznych.
- Przyczyny zaburzeń SI
- Nie ma badań naukowych, które jednoznacznie określają przyczyny zaburzeń integracji sensorycznej. Obecny stan wiedzy pozwala nam jedynie na oszacowanie grupy ryzyka . Są to dzieci z ciąż wysokiego ryzyka, o nieprawidłowym przebiegu ciąży i porodu, łącznie z cesarskim cięciem, z obniżoną punktacją Apgar po urodzeniu, wcześniaki i dzieci z hipotrofią, zaburzeniami odruchu ssania, nieprawidłowościami w rozwoju psychoruchowym, niemowlęta mające problemy z samoregulacją, czy tzw. “high need baby” czyli dzieci o wysokich potrzebach. Oczywiście nie oznacza, to że dzieci z danych grup będą miały zaburzenia SI, ale na pewno należy je bacznie obserwować i interweniować w razie potrzeby.
- Diagnoza SI
- Samo badanie procesów integracji sensorycznej składa się z następujących części:
- Szczegółowego wywiadu z rodzicami/opiekunami – jedno z głównych źródeł informacji o dotychczasowym rozwoju sensoryczno-motorycznym dziecka.
- Kwestionariuszy – rodzice są proszenie o wypełnienie szczegółowych kwestionariuszy, które pozwalają uzupełnić wyniki diagnozy.
- Usystematyzowanej obserwacji klinicznej – czyli reakcji dziecka na stymulację sensoryczną, występowania przetrwałych odruchów, obserwację postawy, równowagi, koordynacji oraz ruchów gałek ocznych.
- Testów – dziecko powyżej 4 roku życia wykonuje testy, które maja pomóc określić jego koordynację, czucie ciała, dokładne czucie i pracę rąk.
- Podsumowania diagnozy – rozmowa z rodzicami na temat wyników diagnozy i wniosków z nich płynących. Poszczególne wyniki są wyjaśniane i omawiane.
Diagnoza to zazwyczaj trzy spotkania, które trwają około 50/60 minut każde. Pierwsze dwa to spotkania z dzieckiem i rodzicami – zbieranie wywiadu, przeprowadzanie prób i testów, trzecie spotkanie z rodzicami – omówienie diagnozy. Rodzic powinien dostać diagnozę na piśmie, łącznie z zaleceniami do pracy
w domu
Metoda integracji sensorycznej ma obecnie wielu zwolenników ale także przeciwników. O skuteczności jej są przekonane osoby, które widzą jak poprawia się funkcjonowanie dzieci objętych terapią. Rodzice widzą, że z dzieckiem dzieje się coś niepokojącego, zachowuje się inaczej od rówieśników. Do tej pory uważano że jest to fanaberia, trudny charakter dziecka, nieudolność wychowawcza rodziców – dziecko jest po prostu niegrzeczne albo trudne. Dzięki integracji sensorycznej, wiemy że pewne dziwne i trudne zachowania mogą być oznaką nieprawidłowości w rozwoju sensomotorycznym. Najważniejsze jest to, że można coś z tym zrobić, i to już od na wczesnych etapach rozwoju . Zanim więc przypniemy dziecku łatkę „trudnego” lub „niegrzecznego” przyjrzyjmy się mu bliżej. Być może wysyła nam komunikat „nie radzę sobie- pomóż mi” ale my nie umiemy tego odczytać.
Źródło: cherezinska.pl
